Kako se u Srbiji neguje multikulturalnost? U prethodnim emisijama govorili smo o tome sa kojim se problemima pripadnici nacionalnih zajednica susreću. U 71. epizodi navodimo primere dobre prakse za očuvanje kulturnog diverziteta. 

Rusinska škola deo UNESCO kluba

Osnovna i srednja škola sa domom učenika “Petro Kuzmjak” u Ruskom Krsturu, jedinstvena je škola u svetu, jer jedina održava nastavu na rusinskom jeziku. O ovoj školi pričali smo u nekoliko navrata, kao na pirmer kada smo govorili o tome koliko je dostupnost obrazovanja na maternjem jeziku važna, jer ne samo što doprinosi očuvanju nacionalne kulture, ono čini i manjinsku zajednicu na okupu i sprečava asmilaciju. Naša sagovornica iz 65. epizode, Olenka Živković iz Ruskog Krstura, koja je, kao i njena deca, pohađala ovu školu za podkast Reaguj! ilustruje važnost ove institucije, koju prepoznaje i UNESCO.

“To je način na koji održavamo sebe, odnosno naše postojanje, jer kroz jezik, kulturu i sve to, sprečava se asimilacija. Mislim, moj suprug nije Rusin, ali živimo u Krsturu i smatramo oboje da nam se deca obrazuju na ruskinskom, maternjem jeziku. Mojoj deci je to maternji jezik”, objašnjava Živkovič.

UNESCO klubovi se bave globalnim temama koje imaju uticaj na lokalno stanovništvo. Njihove aktivnosti se baziraju na solidarnosti i razmeni u oblasti obrazovanja, nauke i kulture u skladu sa nacionalnim prioritetima i kulturnim specifičnostima. Njihov rad podrazumeva organizovanje aktivnosti kao što su obeležavanje međunarodnih datuma, zaštita životne sredine i kulturne baštine, organizovanje različitih predavanja, seminara, radionica, festivala itd. 

Bunjevački kao službeni jezik

Odbornici Skupštine Grada Subotice, šestog maja ove godine, jednoglasno su usvojili izmene Statuta Grada čime je, pored srpskog, mađarskog i hrvatskog, bunjevački jezik ušao u službenu upotrebu u ovom gradu.

Tako je Subotica postala prvi grad u Srbiji koji je bunjevačkoj zajednici omogućio ravnopravnu upotrebu jezika i pisma.

Baš o tome smo u 60. epizodi, koja nosi naziv “Izvini, ne razumem te”, razgovarali sa predsednicom Bunjevačkog nacionalnog saveta Suzanom Kujundžić Ostojić. Ona je još tada rekla da je bunjevačka zajednica samo na standardizaciji jezika radila oko 15 godina, a da je sama procedura za donošenje odluke da je to službeni jezik trajala negde oko pola godine.

“Mislim da je to univerzalno pravo za sve nacionalne manjine, da imaju pravo da čuvaju svoj maternji jezik, koji već samim tim što su nacionalna manjina, pripadaju određenoj vrsti ugrožene kategorije, u smislu očuvanja jezika i kulturnog identiteta i svega što ide sa tim”, navela je ona.

Slovenački kao izborni predmet

Prema popisu Federativne Narodne Republike Jugoslavije, Slovenaca u Srbiji je bilo skoro 21 hiljada, a najmanji broj Slovenaca ima za vreme socijalističke Jugoslavije pred sam raspad – tek nešto više od osam hiljada. Prema poslednjem popisu iz 2011, Slovenaca ima nešto više od četiri hiljade.

Slovenci su u Srbiji nastanjeni uglavnom u urbanim naseljima od Subotice do Leskovca, i upravo zbog te raštrkanosti ni u jednom naselju nemaju zakonsku normu od 15 procenata stanovništva kojom bi slovenački jezik dobio status službenog jezika nacionalne manjine.

Međutim, nedavno je Nacionalni savet slovenačke nacionalne manjine uspeo u dogovoru sa Ministarstvom prosvete da organizuje nastavu slovenačkog jezika kao izbornog predmeta u dve škole u Novom Sadu, navodi Saša Verbič, predsednik Nacionalnog saveta Slovenaca.

“Što se tiče službene upotrebe jezika, mi to nemamo zato što je tu limit 15% u nekoj lokalnoj zajednici. Međutim, mi smo uspeli da sa Ministarstvom prosvete Srbije uvedemo slovenački jezik kao izborni jezik u dve škole u Novom Sadu, a nadamo se da će se to vremenom i proširiti. Mogu da kažem da postoji veliko interesovanje i kod ljudi koji nisu slovenačkog porekla za učenje tog jezika”, navodi Verbič.

A upravo slovenački se pored nemačkog, rusinskog, rumunskog i znakovnog jezika mogao naučiti i ovog leta na novosadskoj plaži Štrand. Tokom leta bilo je održano deveto izdanje manifestacije “Pod krošnjama na Štrandu”, koje organizuje Novosadska gradska biblioteka sa još nekoliko organizija. Svakog leta, deca od 5 do 12 godina i mladi od 13 do 19 godina, imaju prilike da na plaži nauče neki od manjinskih jezika. 

Ovaj podkast je pripremljen uz finansijsku podršku Evropske unije i Saveta Evrope, u okviru projekta „Promocija različitosti i ravnopravnosti u Srbiji“. Stavovi izraženi u njemu ni na koji način ne odražavaju zvanično mišljenje bilo koje strane.

Na epizodi su radili: Iva Gajić, Nemanja Stevanović, Sanja Kosović, Irena Čučković i Sanja Đorđević.